Λέξεις ευρετηρίου: Στοματική Υγεία, τερηδόνα, οδοντιατρικά προβλήματα, παιδιά, έφηβοι
Σκοπός: Ο σκοπός της εργασίας αυτής είναι να παρουσιάσει τα ευρήματα της Πανελλήνιας επιδημιολογικής έρευ-
νας που διεξήχθη τα χρόνια 2012-2014 σχετικά με την στοματική υγεία των παιδιών Ελληνικής ιθαγένειας ηλικίας
5, 12 και 15 ετών και πώς σχετίζεται με τα κοινωνικά και δημογραφικά χαρακτηριστικά τους, κάνοντας ταυτόχρονα
και μια σύγκριση με τα ευρήματα μιας παρόμοιας μελέτης που διεξήχθη πριν από 10 χρόνια (2004).
Μεθοδολογία: Η δειγματοληψία πραγματοποιήθηκε με τυχαία επιλογή σύμφωνα με τις οδηγίες δειγματοληψίας
που προτείνονται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (national pathfinder survey) και ένα δείγμα 1222, 1252 και
1228 παιδιών ηλικίας 5, 12 και 15 ετών επιλέχθηκε τυχαία από σχολεία και τάξεις 24 τοποθεσιών δειγματοληψίας
(15 αστικές και 9 αγροτικές), αντιπροσωπεύοντας την κατανομή του πληθυσμού στην Ελλάδα. Η κατάσταση της
τερηδόνας καταγράφηκε από δέκα τυποποιημένους εξεταστές και εκφράστηκε με τον δείκτη d3-6mft/D3-6MFT ως
συνδυασμός των δεικτών ΠΟΥ και ICDAS II. Επίσης καταγράφηκαν οι δείκτες CI (δείκτης θεραπείας) καθώς και
DI-s, CI-s και OHI-s για στοματική υγιεινή. Οι νόσοι περιοδοντίου μετρήθηκαν με το δείκτη CPI (τροποποιημένο για
τις ηλικίες 5 και 12 ετών χωρίς καταγραφή θυλάκων). Κατεγράφησαν επίσης η ύπαρξη και βαρύτητα του οδοντικού
τραύματος καθώς και η ορθοδοντική κατάσταση (συγκλεισιακές σχέσεις) και ανάγκη για ορθοδοντική θεραπεία
στα παιδιά 12 και 15 ετών σύμφωνα με τα κριτήρια του τροποποιημένου Δείκτη Ανάγκης Ορθοδοντικής Θεραπείας
(Modified Index of Orthodontic Treatment Need–modified IOTN), όσον αφορά στο σκέλος της οδοντικής υγείας
(Dental Health Component). Χρησιμοποιήθηκαν μη παραμετρικά tests για την ανάλυση των δεδομένων, λόγω της
μη συμμετρικής κατανομής της τερηδόνας στον πληθυσμό και το επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας καθορίστηκε
στο 95%.
Αποτελέσματα: Τερηδόνα: Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι ο δείκτης d3-6mft/D3-6MFT παρουσιάζεται μειωμένος σε
σχέση με το παρελθόν με όλα τα επιμέρους στοιχεία του να εμφανίζονται μειωμένα σε όλες τις ηλικιακές ομάδες των
παιδιών εκτός από μια μικρή αύξηση στο στοιχείο D3-6 για την ηλικία των 15 ετών. Λόγω της μεγαλύτερης ευαισθη-
σίας του δείκτη d3-6mft/D3-6MFT έναντι του dmft/DMFT της έρευνας του 2004, παρατηρήθηκε μία αύξηση των παι-
διών χωρίς τερηδόνα(ICDAS0,1,2,9 ) σε 60 %, 47% και 33%και για τις τρείς ηλικίες, αλλά και με τις αρχόμενες βλά-
βες (ICDAS 1 και 2)συμπεριλαμβανομένων, σε σύγκριση με τα 57,2, 37,1 και 28,9% που ήταν αντίστοιχα πριν από
10 χρόνια. Εάν δεν συμπεριληφθούν οι αρχόμενες τερηδόνες, τότε τα ποσοστά γίνονται για τις τρείς ηλικίες 42,4,
ΠΑΙΔΟΔΟΝΤΙΑ 2023 37(2): 48-73 49
ΤΟΜΟΣ 37, Νο 2, 2023
27,7 και 16,3% αντίστοιχα. Τα ποσοστά των παιδιών ελεύθερων τερηδόνας μειώνονται όσο αυξάνεται η ηλικία. Ο
μέσος δείκτης d3-6mft/D3-6MFT 1,48, 1,62 και 2,52 ήταν επίσης χαμηλότερος σε σύγκριση με τα αποτελέσματα του
2004 , 1,77, 2,05 και 3,19 για τα 5, 12 και 15 ετών αντίστοιχα. 17,7, 19,8 και 16,9% των παιδιών παρουσιάστηκαν
με ICDAS1,2 με μέση τιμή 0,93, 1,75 και 2,56 για τις τρεις ηλικίες ενώ η ανάγκη θεραπείας παρουσίασε αύξηση σε
σύγκριση με το 2004 με αθεράπευτη τερηδόνα σε ποσοστό 86,8 , 62,7 και 60,1% αντίστοιχα για τα παιδιά 5, 12 και
15 ετών. Ο επιπολασμός της τερηδόνας διέφερε σημαντικά στη χώρα, με υψηλότερες τιμές σε αγροτικές περιοχές
και σε παιδιά με γονείς χαμηλότερου εκπαιδευτικού επιπέδου. Αυτό επιβεβαιώνει τη σχέση της στοματικής υγείας με
κοινωνικο-οικονομικούς, δημογραφικούς και συμπεριφορικούς παράγοντες, που οδηγούν σε μεγάλες ανισότητες.
Στοματική Υγιεινή-Περιοδόντιο: Οι δείκτες οργανικών εναποθέσεων (DI-s) και στοματικής υγιεινής (OHI-s) παρου-
σιάζουν διακυμάνσεις με την ηλικία, ενώ ο δείκτης τρυγίας (CI-s) παρουσιάζει αύξηση με την άνοδο της ηλικίας, με
τα παιδιά ηλικίας 12 ετών να έχουν τα χειρότερα επίπεδα στοματικής υγιεινής. Επίσης, το επίπεδο στοματικής υγι-
εινής ήταν καλύτερο στα κορίτσια και στο υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης γονέων. Το πιο σύνηθες περιοδοντικό
πρόβλημα είναι η παρουσία υποουλικής τρυγίας. Τα κορίτσια και στις τρεις ηλικιακές ομάδες (5, 12 και 15 ετών)
είχαν σε υψηλότερο ποσοστό υγιές περιοδόντιο (59,3%, 34,8%, και 37,0% αντιστοίχως) σε σχέση με τα αγόρια
(53,8%, 27,4 και 25,6% ) που εμφάνισαν και υψηλότερα ποσοστά τρυγίας. Το επίπεδο εκπαίδευσης των γονέων
είχε σημαντική συσχέτιση με την παρουσία υγιούς περιοδοντίου. Σε σύγκριση με την μελέτη του 2004 προκύπτει
ότι για τις ηλιακές ομάδες 12 και 15 σημειώθηκε βελτίωση ωστόσο για τα παιδιά 15 ετών σημειώθηκε αύξηση του
ποσοστού με αβαθείς θυλάκους (4-6 mm)
Οδοντικό Τραύμα: Οδοντικοί τραυματισμοί: παρατηρήθηκαν για τις ηλικίες 5,12 και 15 σε ποσοστό 9,6%, 9,6%
και 9,1% αντίστοιχα με σημαντικές διαφοροποιήσεις κατά περιοχή, και με τα αγόρια να εμφανίζουν στατιστικά ση-
μαντικά υψηλότερο ποσοστό οδοντικού τραυματισμού (11,6% στα 12 ετών, 11,8% για τα 15 ετών) σε σχέση με τα
κορίτσια (7,6% και 6,7% αντίστοιχα).
Το οδοντικό τραύμα παρουσιάζει στις ηλικίες 5 και 12 ετών στατιστικά σημαντική θετική συσχέτιση με την οριζόντια
πρόταξη που παρατηρείται σε 35-41% των παιδιών.
Ορθοδοντική κατάσταση και Ανάγκες: Η επίδραση έξεων όπως η χρήση πιπίλας και ο θηλασμός δακτύλου φάνη-
κε να επηρεάζει σε στατιστικά σημαντικό βαθμό τη διαμόρφωση της στοματογναθικής κατάστασης των παιδιών 5
ετών, συντείνοντας στην ανάπτυξη ασυμμετρίας στην σχέση των νεογιλών γομφίων στα δύο ημιμόρια. Το 38,7%
των παιδιών ηλικίας 12 ετών βρέθηκε να έχουν ανάγκη ορθοδοντικής θεραπείας ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τα
παιδιά ηλικίας 15 ετών ήταν 33,7% και μόνο το 12,0% των 12χρονων και το 7,9% των 15χρονων βρίσκονταν υπό
ορθοδοντική θεραπεία. Για τα παιδιά ηλικίας 15 ετών, όσο υψηλότερο είναι το μορφωτικό επίπεδο των γονέων τόσο
αυξάνεται το ποσοστό των παιδιών που βρίσκονται υπό ορθοδοντική θεραπεία.
Συμπεράσματα: Παρά την βελτίωση των δεικτών τόσο για την τερηδόνα όσο και για την υγεία του περιοδοντίου, η
μεγάλη διαφοροποίηση των αναγκών μεταξύ των διαφόρων περιοχών και η χειρότερη εικόνα από έκταση και βαρύ-
τητα που παρουσιάστηκε μεταξύ των κατωτέρων κοινωνικοοικονομικών τάξεων, επιβάλει τον επαναπροσδιορισμό
στο σχεδιασμό και παροχή των υπηρεσιών στοματικής περίθαλψης τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα
για όλο τον πληθυσμό.